Geschiedenis van de kerk
Grepen uit de historie.
Ontwikkeling van het ledenaantal sinds 1948
De Gereformeerde kerk van Vaassen is een betrekkelijk jonge kerk. Ze is geïnstitueerd op 14 maart 1948.
Het pad om tot een eigen, zelfstandige kerk te komen ging niet over rozen. Er was vóór 1940 een betrekkelijk gering aantal gereformeerden in Vaassen woonachtig; hun kerkelijk dak was Epe. Daar werd gekerkt, hoewel de afstand vóór en tijdens de oorlog, in een nog niet gemotoriseerd tijdperk, vooral voor de ouderen bezwaren opleverde.
Al in 1933 besloot Epe daar iets aan te doen: er werd een busdienst georganiseerd. De benodigde financiële middelen moesten door de passagiers worden opgebracht. Dat lukte maar korte tijd. De bus kwam en ging, letterlijk en figuurlijk. Getracht werd de toevlucht te nemen tot de trein; de NS-tijden en de kerktijden liepen echter niet synchroon en het plan werd afgeblazen.
Onder de Vaassenaren begon de wens te leven om te komen tot een eigen 'kerkelijk vergaderen', onder de paraplu van Epe. Epe was echter niet enthousiast. Vaassen hield vol. Op 14 oktober 1946 werd er een vergadering belegd door de kerkenraad van Epe met de Vaassense mannen-broeders (!) om na te gaan of de wensen met betrekking tot een vergaderruimte konden worden ingewilligd.
Er werd enig resultaat geboekt. De kerkenraad van Epe huurde in Vaassen een ruimte voor een half jaar. Maar de meerkosten op de kerkrekening van Epe moesten voor het grootste deel door Vaassen worden opgebracht..
Daarnaast gebeurde er nog wat. Op zeer gunstige voorwaarden bleek voor de gereformeerde Vaassenaren (let wel: geen formeel bestaande groep!) de mogelijkheid te bestaan tot aankoop van een stuk grond, speciaal voor de eventuele bouw van een gereformeerde kerk. Eigenaresse van deze grond was mw. weduwe van Katwijk. Op die grond is in 1966/67 de huidige kerk verrezen. Epe werd van deze ontwikkeling op de hoogte gebracht. De Eper kerkenraad wilde/durfde voor mogelijke plannen in die richting echter geen verantwoordelijkheid dragen, maar wilde/kon de gedane aankoop niet terugdraaien.
De huurperiode van een half jaar was gauw verstreken. Een verzoek om verlenging werd op 18 april 1947 ingediend en reeds op 20 april (zondagavond!) kwam het antwoord binnen. Epe bleek nl. intussen veel 'huiswerk' te hebben gedaan en had berekeningen, overzichten bv. van preekbeurten, en een historisch onderzoek van de gebeurtenissen van de laatste jaren bijgevoegd. Vaassen werd bij een eventuele verlenging financieel behoorlijk belast. Daarom werd de hulp ingeroepen van de classis Apeldoorn. Resultaat: Eenmaal per maand een gratis preekbeurt uit Apeldoorn en instelling van een classicale commissie om uit de moeilijkheden te geraken.
Vaassen deed zelf ook wat. Het voornaamste is wel dat in augustus 1947 besloten werd een verzoek in te dienen bij de classis via de moederkerk Epe om tot instelling van de ambten te komen, dus tot de instituering van een gereformeerde kerk van Vaassen. Op 11 februari 1948 stemde de classis hierin toe en verzocht de gereformeerde kerk van Epe tot uitvoering over te gaan. Twee ouderlingen, t.w. de heren W. Kok en J. van Asselt en één diaken, de heer J.J. in 't Hout, waren de eersten die tot het ambt werden geroepen en in een dienst op 14 maart 1948 werden zij bevestigd. Hiermee was de instituering kerkrechtelijk een feit. Het ledental bedroeg op dat moment 89.
Aan het eind van de 80-er jaren was dit aantal tot bijna 800 gestegen, maar omstreeks de eeuwwisseling was het aantal teruggelopen naar ca 580. Sinds die tijd (situatie 2017) blijkt dit aantal vrij stabiel. Het aantal ambtsdragers is gestegen van 3 tot 20!
Zoals gezegd: Het kerkgebouw De Tabernakel werd in 1967 in gebruik genomen; in 1981 werd aan de voorkant een uitbouw gerealiseerd. Onze eerste predikant werd in 1973 beroepen. Het was ds. C.A. van Nood. Daarna kwam ds. G. Tromp, vervolgens ds. J.D. de Haan en thans is ds. B. Heslinga onze voorganger.
Het ontstaan van de Gereformeerde Kerk in Vaassen en de bouw van "De Tabernakel””, in 2006 beschreven uit persoonlijke herinneringen door Coen Flach en aan de hand van archiefstukken door Rein Akkerman:
Een terugblik op 43 jaar lidmaatschap van de Gereformeerde Kerk in Vaassen, waar ons gezin in januari 1963, al glijdend over besneeuwde straten en klauterend met huisraad over hoge sneeuwbulten, vanuit Barendrecht naar toe waren verhuisd. Sinds februari 1962 had ik een baan gekregen bij de Veredeling van de Aluminium Industrie.
Het Gebouw van Christelijke Belangen
We kerkten zondags in het Gebouw van Christelijke Belangen aan de Kosterstraat (Het Gebouw bestaat nog steeds!) waar we met zo'n 60 mensen samenkwamen. Consulent van onze gemeente was Ds. Bovendorp uit Olst. In deze tijd kwamen veel bedrijven uit de Randstad naar Apeldoorn (De Blaue Werelt, Gasunie, T.N.O., Belastingdienst, Verzekeringskamer), hetgeen resulteerde in een grote toestroom van medewerkers die allemaal een woning moesten hebben. Apeldoorn kon niet zo snel bouwen om in de behoefte te voorzien en begonnen in de omliggende dorpen ook woningen te bouwen. Vaassen bouwde de Krugerstraat, Berkenoord, Woestijnweg (Picobult) en Heggerenk. Ook onze kerkgemeenschap groeide gestadig met allemaal mensen van buiten en de vooruitzichten voor verdere groei waren zeer gunstig.
De Kerkenraad besloot de gemeenteleden een keuze te laten maken tussen eerst een eigen predikant te benoemen of eerst een eigen kerkgebouw te stichten.
In de Kerkenraad zat de heer Dijkstra van Administratiekantoor Dijkstra aan de Prins Hendrikweg, die o.a. belast was met de preekvoorziening. Onze eigen consulent preekte vrijwel nooit bij ons zodat de dominees uit het gehele land kwamen. Aangezien de heer Dijkstra zeer goed bekend was in domineesland hadden wij vaak prekers van naam op het podium. Mensen als Okke Jager, Meynen, Goris e.a. waren regelmatig te beluisteren en de kerkleden waren met deze situatie dan ook zeer tevreden zodat men koos voor kerkbouw.
De grond, en later ook het huis, van de familie Van Katwijk was na het overlijden van mw. van Katwijk in 1964 als legaat in het bezit van de Gereformeerde Kerk gekomen en via allerlei activiteiten zoals bazaars en collectes had men al een bouwfondsje. Er werd een bouwcommissie benoemd met de heer van Ommen als voorzitter. De kerkenraad nam contact op met de Stichting Steun Kerkbouw (SSK). Door de babyboom van na de oorlog groeiden de kerken als kool en werden overal in het land nieuwe kerken gebouwd. Om dat goed te begeleiden had de Synode de S.S.K in het leven geroepen welke onder leiding stond van ds. dr. Kunst. Nadat de Classis Apeldoorn in een vergadering in de Brinklaankerk, na pleidooien van Dr. Kunst, Dijkstra en ondergetekende, zich bereid verklaarde tot steun, konden de bouwplannen worden gerealiseerd. De maquette van het te bouwen kerkgebouw was enige weken in de Consistoriekamer in het "Gebouw van Christelijke Belangen" te bezichtigen en werd algemeen goedgekeurd.
De eerste steen werd op 26 november 1966, 's morgens om 11.00 uur. gelegd door de heer J.J. in 't Hout, het oudste en eerste lid van de kerk van Vaassen. Het was stralend weer.
De Kerkenraad bestond in die dagen uit de heren Hoekstra, Dijkstra, Laanstra, Brand, Dijk en ondergetekende. Al deze mensen zelf of hun nazaten wonen vandaag nog in Vaassen. Vooral de toenmalige consulent Ds. Holwerda en ouderling Laanstra hebben een blijvende herinnering bij mij gekregen vanwege hun eenvoudige oprechtheid.
De gemeente bleef doorgroeien tot zo'n 800 zielen. Na enige jaren werd in 1973 de eerste predikant in vaste dienst beroepen nl. Ds C.A. van Nood.
Op 10-7-1981 volgde opnieuw een bouwgebeuren, nu van bijgebouwen voor vergaderzalen en een jeugdhonk, waarbij eveneens de heer in 't Hout de eerste steen metselde.
Inmiddels is het woonhuis van de familie van Katwijk, jarenlang bewoond door ons kostersechtpaar Gerrit en Miny van Dijk, verkocht om de financiële positie van de kerkelijke gemeente te versterken. Mocht de noodzaak zich in de toekomst voordoen, dan is uitbreiding van de kerkzaal heel eenvoudig door het verplaatsen van de achterwand met 1 of 2 spanten.
November 2005. Coen Flach
In het archief van de Gereformeerde Kerk zijn een aantal passages uit notulen te vinden over de bouw van de kerk.
De plannen voor een nieuwe kerk
De plannen voor een nieuwe kerk startten met een vergadering op 5 januari 1951 in de pastorie in Olst van Ds. Schippers. Deze vergadering werd speciaal belegd om stappen te nemen, welke zouden kunnen leiden tot het verkrijgen van een eigen kerkgebouw. De bedoeling was een inzamelingsactie op touw te zetten voor oud papier. Dit om alvast een begin te krijgen wat de financiën betreft. Verder werd besloten op de eerstvolgende classisvergadering verlof te vragen de papieractie in de gehele classis te mogen houden. Er werd een bouwcommissie benoemd en de bevoegdheden van de commissie werden als volgt omschreven: "Het verkrijgen van de nodige gelden voor kerkbouw en het uitwerken van een compleet bouwplan."
In maart 1954 komt de bouwcommissie met de suggestie om steun te vragen van de classis. Daarvoor was het nodig te weten welk bedrag Vaassen zelf zou kunnen voteren. Gedacht werd aan een gebouw met een achterlokaal. Het aantal zitplaatsen zou 170 bedragen, met een mogelijkheid om zonder te verbouwen uit te breiden tot 230. Mevrouw Van Katwijk kon met de plannen volledig instemmen, zodat de architect zou kunnen opmeten hoeveel grond benodigd was. De classis gaf toestemming dat gemeenten binnen de classis collecten mochten houden voor de kerkbouw in Vaassen. Barneveld, Heerde en Apeldoorn reageerden positief. Vanzelfsprekend werden ook in onze kerkelijke gemeente extra collecten ingelast.
Grond Mevrouw Van Katwijk
Uit de notulen van december 1960 blijkt dat de brs. Van Ommen en In 't Hout via Notaris Wieringa te Apeldoorn met Mw. Van Katwijk een regeling gaan treffen, zodat definitief tot aankoop van het perceel grond aan de Prins Hendrikweg kan worden overgegaan.
In augustus 1961 kwam een officieel stuk ter tafel van Notaris Wieringa uit Apeldoorn: het eigendomsbewijs van de geschonken grond. De schenking gedaan door Mevrouw Aaltje van Katwijk-Reitsma omvat een perceel grond aan de Prins Hendrikweg te Vaassen, groot 19,17 aren, vormende het gehele perceel kadastraal bekend gemeente Vaassen, enz., enz., welks onroerend wordt geschat op een waarde van ƒ 3.840,--.
Hierbij hoorde een schenkingsovereenkomst tussen Mevrouw Van Katwijk en de Gereformeerde Kerk te Vaassen. In volgorde getekend door Mevrouw Van Katwijk en de heren B. van Ommen, J. Brand, G. Laanstra, H. van Triest, D. Dijk en H.J. Kolkman.
Op 26 februari 1963 werd een gemeentevergadering gehouden onder leiding van de toenmalige consulent ds. Bouwhuis uit Epe. Br. v.d. Berg hield een pleidooi voor het bouwfonds en stelde dat het normbedrag door de Stichting Steun Kerkbouw werd gesteld op ƒ 25.000,-- uit eigen middelen. Om de gemeente te activeren werd actie gevoerd onder het motto: "Zeg heb jij al gegeven!"
Uit het testament van Mevrouw Van Katwijk, overleden 2 maart 1964, is aan onze gemeente gelegateerd het woonhuis met schuur, erf en grond, groot 27.43 aren te Vaassen, Prins Hendrikweg 4.
De plannen krijgen een duidelijker vorm.
In maart 1965 werd een schrijven van de gemeente Epe ontvangen, waaruit blijkt, dat definitief aan de Prins Hendrikweg kan worden gebouwd.
In augustus 1965 werd een commissie ingesteld: "Steun Kerkbouw Vaassen" (SKV), met de bedoeling een financiële actie op gang te brengen.
Op de gehouden gemeentevergadering van 19 januari 1966 werd onze gemeente op de hoogte gebracht van de bouwplannen, die in een vergevorderd stadium gekomen waren. Men kon een maquette en enkele tekeningen bezichtigen.
Op 16 mei 1966, een belangrijke middag in de geschiedenis van onze kerk, vond aanbesteding plaats. De aanbesteding werd gegund aan de Firma Logtenberg te Vaassen.
Per 18 november 1966 werd de nu volgende circulaire van de bouwcommissie verzonden:
Voor Vaassen is het zaterdag 26 november a.s. een bijzondere dag. 's Middags om 15.00 uur vindt de eerste steenlegging plaats van onze nieuwe Gereformeerde Kerk aan de Prins Hendrikweg. U begrijpt, dit is een zo belangrijk gebeuren, dat wij U hiervan graag in kennis stellen. Misschien wilt u deze gebeurtenis in ons kerkelijk leven niet missen. Welnu, U is hartelijk welkom!
De heer in 't Hout kwam in 1926 in Vaassen en heeft daardoor heel de ontwikkeling meegemaakt. Hem hebben wij om deze reden gevraagd, de eerste steen te leggen. Voor u is dit echter geen verhindering om ook een steentje bij te dragen. Voor minimaal één gulden is dit mogelijk; niemand heeft echter bezwaar wanneer u meer betaalt! Tot zaterdagmiddag 26 november, 15.00 uur, Prins Hendrikweg te Vaassen.
Wij hopen allemaal dat het Deo Volente, een goede dag wordt.
De bouw van de kerk vorderde gestaag en eind augustus 1967, ruim 19 jaar na de instituering, mochten we ons eigen kerkgebouw in gebruik nemen.
Betekenis
In de preek van dr. Kunst bij de opening van De Tabernakel sprak hij o.m. over de betekenis van "Tabernakel". Dit woord is zowel in het Oude als in het Nieuwe Testament te vinden en betekent o.a. overblijfplaats, pleisterplaats of tenthuis. "Hier is een verblijf van God, waarbij Hij wonen wil onder de mensen", aldus de predikant. Hij vulde o.m. aan, dat dit bouwsel en deze opzet Godes Werk is en dat Hij er een bedoeling mee heeft. Dr. Kunst besloot zijn predikatie met de aansporing "Kom, luister naar de boodschap van de Heiland. die o.m. bij doop, avondmaal en geestelijk woord onze Gastheer wil zijn".
Een model van de bijbelse Tabernakel:
Zo reeds opgemerkt betreft het hier een "tabernakelkerk" (tentvorm). De bouwkosten hebben ongeveer ƒ 370.000,- bedragen.
Rein Akkerman. Overgenomen uit het “Herinneringsboek 50 jaar Gereformeerde Kerk Vaassen".